ตำนาน ยายแฟง เจ้าสำนักโสเภณี ผู้สร้าง วัดคณิกาผล ตัวจริงในประวัติศาสตร์ โผล่ละคร คุณพี่เจ้าขาฯ ปัจจุบันเป็นวัดดังกลางกรุง

เป็นอีกตัวละครสำคัญในละคร คุณพี่เจ้าขาดิฉันเป็นห่านมิใช่หงส์ ทางช่อง 3HD สำหรับบทของ แม่แฟง รับบทโดย จอย รินลนี

ในละครบทของ แม่แฟง เป็นที่รู้จักในฐานะ เจ้าสำนักโสเภณี สำนักนี้ตั้งอยู่บริเวณตรอกเต๊า ถนนเยาวราช หรือในปัจจุบันคือซอยเจริญกรุง 14 ซึ่งซ่องของยายแฟงจัดเป็นซ่องโสเภณีชั้นสูง ในสมัยก่อนคนมีฐานะ มีเงินมักจะนิยมสร้างวัด ซึ่งยายแฟงก็คือหนึ่งในนั้น

จึงร่วมกับหญิงงามเมืองในสำนักสร้างวัดขึ้นในปี 2376 เรียกชื่อวัดนี้ว่า “วัดใหม่ยายแฟง” ก่อนต่อมาในช่วงรัชกาลที่ 4 ลูกหลานของยายแฟงบูรณะวัดขึ้นใหม่ และขอพระราชทานชื่อวัด ได้มาในชื่อของ วัดคณิกาผล แปลความหมายว่า ผลอันเกิดแต่นางคณิกา (คณิกา แปลว่า หญิงงามเมือง หรือนางบำเรอ)

โรงโสเภณีสำนักแม่แฟง หรือยายแฟงนี้ วีระยุทธ ปีสาลี เจ้าของวิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต เรื่อง ‘ชีวิตยามค่ำคืนในกรุงเทพฯ พ.ศ. 2427-2488’ ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งถูกนำมาเรียบเรียงใหม่เป็นหนังสือชื่อ ‘กรุงเทพฯ ยามราตรี’ ระบุว่า โสเภณีรูปแบบเก่าที่มีลักษณะ ‘นางประจำสำนัก’ ซึ่งสำนักที่โด่งดังที่สุดก็คือ ‘สำนักยายแฟง’

กิจการโรงหญิงหากิน หรือโสเภณีเฟื่องฟูมากจนมีการจัดเก็บภาษี ในพิกัดท้องตราอาการเรือนโรงร้านหมายเลขที่ 5 ระบุว่า กำหนดที่จะเก็บอาการเรือน โรง ร้าน ตึก แพนั้น ถ้าเป็นเรือน โรง ร้าน ตึก แพในกรุงเทพฯ ที่ให้เช่าไว้สินค้าแลตั้งบ่อนเล่นเบี้ย เขียนหวย หรือคนเช่าอยู่ก็ดี หรือไม่ได้เช่าเป็นแต่เอาไว้สินค้าของตัวเองก็ดี และเรือนโรง ร้าน ตึก แพ หญิงหาเงินเหล่านี้ อยู่ในท้องที่โปลิศลาดตระเวน ก็ให้เทียบเก็บอากรเหมือนค่าเช่าคือ 12 ชักหนึ่งกึ่ง

ถ้าไม่ได้อยู่ในท้องที่โปลิศลาดตระเวน ก็ให้นายอากรเก็บอากรเพียง 12 ชัก 1 เท่านั้น ถ้าอยู่แถวท้องตลาดปะปนอยู่ในระหว่างโรง ร้าน ตึก แพที่มีสินค้าขาย ต้องเรียกอากรเท่ากับโรง ร้าน ตึก แพมีสินค้าเหล่านั้นเหมือนกัน

ไม่เพียงเท่านั้น หญิงขายบริการเองก็ต้องเสียภาษีเช่นกัน โดยพระราชบัญญัติป้องกันสัญจรโรค รัตนโกสินทรศก 127 กำหนดว่า หญิงนครโสเภณีต้องได้รับอนุญาตจากทางราชการ ค่าธรรมเนียมสำหรับใบอนุญาตราคา 12 บาท มีอายุ 3 เดือน เงินจำนวนดังกล่าวนับว่าสูงมากในยุคนั้น

ปัจจุบัน วัดคณิกาผล ตั้งอยู่ตรงข้าม สน.พลับพลาไชย แขวงป้อมปราบ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กทม. อยู่ใกล้กับมูลนิธิปอเต็กตึ๊ง และศาลเจ้าไต่ฮงกง ภายในวัดนั้นจะมีพระพุทธรูปของหลวงพ่อทองคำ, วิหารหลวงพ่อองค์ดำ, พระพุทธรูปในปางต่างๆ หลากหลายองค์

และในวิหารยังมีรูปหล่อของย่าแฟง ระบุในป้ายว่า “รูปหล่อของย่าแฟง เปาโรหิตย์ ผู้สร้างวัดคณิกาผล ๒๓๗๖” ที่มีผู้สร้างถวายไว้

ขณะเดียวกัน ด้านหลังอุโบสถและวิหาร จะมีอาคารเล็กๆ เขียนว่า “อาคารย่าแฟง” ภายในจะมีรูปหล่อครึ่งตัวของยายแฟงตั้งอยู่ ที่ฐานของรูปหล่อของยายแฟงมีข้อความว่า “วัดคณิกาผลนี้ สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๖ โดยคุณแม่แฟง บรรพบุรุษของตระกูลเปาโรหิตย์” ระบุไว้ และรอบๆ รูปหล่อของยายแฟง ก็จะมีของไหว้ เช่น น้ำอบ น้ำแดง หมากพลู และพวงมาลัยวางอยู่เรียงราย